اوضاع سیاسی اجتماعی عصر امام هادی (علیه السلام)

الهه نوروزی*، عصمت محمدی**

چکیده

پس از شهادت امام جواد (علیه السلام) زمام هدایت به امام هادی (علیه السلام) سپرده شد.امام هادی (علیه السلام) انسانی کامل و برگزیده حق بود و شخصیت الهی و معنوی اش دانشمندان را به خضوع در برابر خویش و اعتراف به فضل ملکوتی اش واداشته بود.

امام هادی (علیه السلام) از نظر اخلاقی در اوج قرار داشت و گفتار و رفتارش ترسیم حیات طیبه و وجودش تبلور همه ارزشها بود.بخشندگی و دستگیری نیازمندان ، بردباری در رویارویی با نادانان از مظاهر برجسته اخلاق اجتماعی آن حضرت بود که همگان را به تحسین و تمجید واداشته بود.دوران پس از امامت امام رضا (علیه السلام) دوران بلوغ سیاسی –اجتماعی جنبش های اسلامی و عمق بخشیدن به حرکت های اصلاحی است.امام هادی (علیه السلام) بر اساس خط مبارزاتی نفوذ که از زمان امام کاظم(علیه السلام) آغاز شد و توسط امام هشتم و نهم (علیهم السلام) تداوم یافته بود در یک اقدام چند منظوره فراخوان خلیفه را برای حضور در پادگان نظامی پذیرفته و در آنجا سکنی گزید.

امام (علیه السلام) در پذیرش این امر اهداف چندی را تعقیب می نمود که از آن جمله موارد زیر را می توان نام برد:

1-  حضور و نفوذ دز پادگان دشمن و جذب نیروهای مخالف

2-  سرگرم سازی و غافل گیری دشمن و مصونیت بخشی فعالان و فعالیت های سیاسی

بنابراین محور اصلی حرکت و فعالیت امام هادی( علیه السلام) بر اساس طرح گذر به عصر غیبت، تعمیق و تعمیم شبکه ارتباطی و گسترش تشکیلات خودگردان در ولایت اسلامی است.

دوران امامت امام هادی (علیه السلام) دوران افول سیاسی عباسیان و تزلزل نهادهای حکومتی بود.تغییر سریع فرمانروایان و حاکمان یکی از نشانه های ناپایداری نهادهای سیاسی و اجتماعی و ناپایداری نهادهای حاکم ، زمینه مناسب برای پیدایش جنبش های سیاسی- اجتماعی و اقدام علیه حکومت را فراهم می نماید.

در مدت 33 سال امامت امام دهم حدود شش خلیفه جابجا شد که این نکته نقطه بروز ضعف دستگاه خلافت است.مشاهده ضعف در نهاد حکومت زمینه بروز شکاف دولت و ملت را ایجاد نمود و در چنین محیط اجتماعی شورشها و جنبش های مسلحانه شکل گرفتند که با رویکرد اصلاحی نهاد قدرت و نظام خلافت را نشانه رفته و هدف قرار داده بودند.

بنابراین مادامی که با شرایط و اوضاع ویژه /آن روزگار آشنا نباشیم سیره ائمه (علیهم السلام) برای ما مفهوم دقیق و واقعی خود را پیدا نمی کند.

واژگان کلیدی: امام هادی (علیه السلام) – سیاست – اجتماع – متوکل – حرکت های انقلابی

……………………………………………

*طلبه سطح3 مرکز آموزش عالی حوزوی امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته تفسیر و علوم قرآن.

**طلبه سطح3 مرکز آموزش عالی حوزوی امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته تفسیر و علوم قرآن.