نقش مساجد در تمدن اسلامی

معصومه گرزین1

چکیده

مسجد از صدر اسلام تاکنون همواره به دلیل نقش مهم وحیاتی اش مورو توجه بوده و تقویت و تضعیف کارکرد این نهاد باعث تقویت و گاها تضعیف دین مبین می گردد در تبیین این موضوع با نگاهی به برخورد بسیار سخت گیرانه نبی مکرم اسلام با مسجد ضرار درمی یابیم که این نهاد چقدر بااهمیت می باشد همانگونه در خلال تحقیق بررسی گردید باعنایت به مرکزیت مسجد در عبادات مسلمانان وحفظ انسجام یکپارچهگی امت اسلام وتمسک به حبل الله متین بررسی موضوع مسجد حائز اهمیت می باشد.در یک بررسی اجمالی به نوع برخورد اولیای دین در موضوع اهمیت مساجد و حرمت این اماکن درمی یابیم که وظیفه مسلمانان به طور خاص و پیروان سایر ادیان به طور عام در برخورد با مسجد چگونه باید باشد و این موضوع به قدری مهم است که علاوه بر پاکی وطهارت افراد در ورود به مساجد رعایت ظواهر و نظافت ظاهری از جمله پوشیدن البسه تمیز ، داشتن بوی خوش و…..نیز دارای اهمیت است اما علاوه بر این موضوعات ساختار مساجد از باب نوع معماری ، مصالح استفاده شده ، توجه به زمینی که مسجد در آن احداث میگردد نیز مهم است اما آنچه از موارد بااهمیت در باب مسجد بیان گردیده دوری از غلبه ظواهر دنیایی بر کارکرد واقعی مساجد است که مولا علی (علیه السلام ) می فرمایند زمانی فرا میرسد که مساجد آباد است و تجملات و کاشیکاری ها گنبد مرتفع و آب طلا کاری شده ، فرشهای ابریشمی، پرده های حریر و…..بر درو دیوار مساجد خودنمایی می کند اما ازهدایت ومعنویت درآن خبری نیست و ساکنان و عامران مساجد بدترین انسانها روی زمين اند پس آنچه از کلام معصومین در این باب برمیاید رعایت وتقدم روح معنوی مساجد برظواهر دنیایی اش بوده و رعایت این اصل در قوام و دوام حکومت وتمدن اسلامی بیش از پیش موثر می باشد.

از نکات مهم در باب مسجد حیات و مرگ مساجد می باشد چنانچه اگر مسجدی دارای روح معنوی نباشد چون مرده ای متحرک است و اگر سرشار از معنویت باشد گویی علیرغم ظاهر مسکوتش دریایی از حرف و سخن رادر خود داشته و دارای حیات میباشد.از کارکردهای دیگر مساجد آرامش انسانها وزدودن استرس ها که در عصر حاضر افراد دچار آن میباشند نیز هست .ازآنجا که فطرت انسانها به مسجد و اعمال آن وابسته است و باعنایت به توصیف مسجد به ریاض الجنه از جانب پیامبر متوجه انتقال آرامش به افراد درفضای معنوی مسجد می شویم .

از صدر اسلام گرفته تا انقلاب اسلامی ایران مسجد همواره به عنوان یک مرکز آموزشی وکانون ارتباط بین افراد و علمای دین و همچنین به عنوان شبکه ای در تبیین دکترین مهدویت و ارتباط منتظرین جهت فهم بهتر موضوع وطی طریق دراین راه پربهجت می باشد پس دور از عقل و انصاف نیست باتوجه به تاثیر ات شگرف مساجد در تهذیب نفس انسان و تعالی جامعه و تربیت انسانهای خداجو اگر از مسجد به عنوان معجزه دوم پیامبر اسلام نام برده شود.و از جمله دلایلی که می توان ارائه کرداینکه مساجد جایگاه قرآن و انس با آن همچنین خواستگاه و پایگاه اجتماعی دین مبین اسلام می باشد

……………………………………………………………….

1. طلبه سطح 3 مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق(علیه السلام)