نفقه زوجه در دوران نامزدی از نظر فقه وحقوق

مهدی طالع زاری،زینب رستمی 

چکیده:

           وجوب نفقه در آیات وروایات به صورت مطلق بر عهده مرد وازحقوق  زن محسوب می شود و بر هر مردی واجب است مگر در موارد خاص ،که یکی از مهمترین موارد وجوب نفقه تمکین است.که پرداخت نفقه حول این مورد می چرخد.وسؤال مهم در این مورد که زن در عقد وضعیت نفقه اش چگونه است؟ نفقه در دوران عقد  به اتفاق اکثر علما در صورتی به زن تعلق می گیرد که تمکین   از طرف زن صورت گیرد و زن ناشزه نباشد حتی در قانون هم به  این مسأله اشاره دارد.در غیر این نفقه ای برای زن نیست وفرقی بین دوران نامزدی وبعد آن نمی کند.وچون اکثرا در دوران نامزدی تمکینی صورت نمی گیرد می توان گفت نفقه در دوران عقد به زوجه تعلق  نمیگیرد.

دراین  تحقیق با بررسی معنا ومفهوم نفقه از دیدگاه های مختلف فقهی حقوقی وپرداختن به نظرات مختلف مراجع به خصوص امامیه به  یک نظر کلی «عدم تعلق نفقه زوجه  در دوران عقد »رسید.  تأمین هزینه و معاش خانواده از مهمترین حقوق و تکالیف مالی زوجین در حقوق ایران است. برخی از علما نسبت به حکم نفقه معتقدند انفاق جزء قواعد آمره می باشد،اما در حال حاضر برخی از علما این نظر را دارند که انفاق از قواعد تکمیلی است که طرفین عقد می توانند نسبت به میزان یا اسقاط آن به توافق برسند. در این نوشتار به مباحثی چون نفقه و ارتباط آن با ریاست شوهر و تمکین، بررسی قوانین مدنی، مبنای الزام به انفاق، موارد سقوط و ضمانت اجرای انفاق، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است .

کلید واژه:نفقه ،تمکین،ناشزه ،نامزدی،عقد،نکاح

……………………………………………………………….

*استاد راهنما، دکترای فقه و اصول.

**طلبه سطح3 مرکز آموزش عالی حوزوی امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

رابطه هرمنوتیک با علم اصول

انسیه گلپایگانی*،عشرت مشاوره**  زینب احمدی***

چکیده:

واژه هرمنوتیک (hermeneutic) به معنای فرایند فهم و تفسیر اصلاً یونانی بوده و از فعل هرمنوئین مشتق شده و از نظر ریشه لغوی با هرمس الهه یونانی که پیامبر خدایان و حافظ مرزها بوده ارتباط دارد.

منطق و مبحث علم هرمنوتیک ،در دوره جدید به طرق مختلفه تعریف شده است و قدیمترین و شاید عامترین مفهوم آن بر اصول و مبانی تفسیر کتاب مقدس دلالت داشته است. کاربرد جدید اصطلاح هرمنوتیک از قرن هفدهم است اما خود عمل تفسیر متون و پرداختن نظریات تفسیری ، به عهد باستان بر می گردد.

هرمنوتیک کلاسیک به تعیین معنای متن قائل می باشد و آن را همان مراد مؤلف دانسته، فهم آن را ممکن می داند و چنان که خواهد آمد، به دنبال ارائه روش برای رسیدن به مراد مؤلف است. در اصول فقه و تفسیر نیز دانشمندان این دو علم، معنای متن را همان مراد گوینده یا نویسنده آن می دانند.

کلید واژه ها: هرمنوتیک ، فقه ، علم اصول، دلالت ظهور

…………………………………………………………………

*استاد راهنما، معاون پژوهش مؤسسه امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود.

**طلبه سطح3 مرکز آموزش عالی حوزوی امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

***طلبه سطح3 مرکز آموزش عالی حوزوی امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

بررسی مبانی وآثارغنا وموسیقی درآیات وروایات

انسیه گلپایگانی*،حواعرب انصاری**،هاجر تیموری***

  چکیده 

     پژوهش پیش رو باعنوان بررسی غنا وموسیقی وآثار آن در آیات وروایات ، به بررسی فقهی این بخث می پردازد. این پژوهش در جای خود دارای اهدافی است ازجملع این اهداف بررسی فقهی ونقد وبررسی آیات و روایاتی است که فقهای متقدم ومتاخر برای حکم حرمت وعدم حرمت موسیقی وغنا به آن استناد داده اند. وما در فصلی به جمع آوری این روایات ودسته بندی وبیان اشکالات آن پرداخته ایم . ایه پژوهش با اهمیت پاسخ گویی ودست یابی به سوالات طرح شده در ذهن در چهار بخش جمع آوری شده است. بخش اول به کلیات تحقیق یا همان طرح تحقیق می پردازد.در بخش دوم با عنوان نگرشی جامع به غنا وموسیقی به بررسی لغوی واصطلاحی ای دو واژه می پردازد وعلاوه برآن تاریخچه پیدایش غنا وموسیقی را نیز مطرح می کند . ودر ادامه جایگاه این دوواژه را در ادله اربعه بررسی می کند. از جمله اجماع، عقل وکتاب وسنت. در بخش سوم به بررسی اجمالی این دو واژه از منظر علمای متقدم و متاخر می پردازد. وتفاوت نظر فقهای  شیعه وسنی را درباره حکم فقهی این دو واژه بیان می کند.     اهل سنت درمورد حکم غنا اختلاف بسیاری دارندوکمترمسئله ای است که به این اندازه مورد اختلاف فتوای علمای اهل سنت قرارگرفته باشد.  امام محمد غزالی شافعی ازکسانی است که به مباح بودن موسیقی وغنا فتواداده است. اودرکتاب احیاء علوم دین بخشی راتحت عنوان«کتاب آداب السماع والوجد»مطرح کرده. همه ی علما وفقهای شیعه معتغدند غناو خوانندگی ذاتا حرام است . چه حرام دیگری با آن باشد یا نباشد و فرموده اند :غنا وآواز خوانی اگرچه همرا با آلات موسیقی وبا حرام دیگری نباشد ، همچنین گوش دادن به ان نیز گناه کبیره است و مرتکب آن اگر چه اصرار بورزد فاسق شده واز عدالت بیرون می رود و حق انجام دادن کارهای مشروط به عدالت را ندارد .مگر اینکه ازاعمال زشت خود پشیمان گشته وتوبه حقیقی نماید .فقط یکی از علمای شیعه(فیض کاشانی )در ذاتی بودن حرمت غنا تردید کرده وآن رادرصورتی حرام دانسته که با حرام دیگری همراه باشد. در ا خر به آثار دنیوی واخروی استماع موسیقی وغنای حرام پرداخته شده است.در پایان نتیجه ای که می توان از این پژوهش گرفت این است که حرمت موسیقی و غنا نزد فقها با همراهی آن با مجالس لهو ولهب ارتباط دارد.

کلید واژه : غنا، موسیقی, حکم، حرام

…………………………………………………………..

*استاد راهنما، معاون پژوهش مؤسسه امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود.

**طلبه سطح3 مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

***طلبه سطح3 مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

عنصرهای زندگی ­ساز در احادیث رضوی

هاجر تیموری*

چکیده

آن چه در عصر حاضر ذهن اندیشمندان و جامعه شناسان را به خود مشغول ساخته مسائل مربوط به خانواده است. خانواده به عنوان مهم­ترین کانون بشری، عنصر اساسی درتشکیل، پیشرفت و موفقیت یک جامعه و ملت است، لذا سعادت هر جامعه ای منوط به نیک­بختی خانواده­های آن جامعه است. بنابراین، باید هر چه بیشتر در جهت نیل به سعادتمندی آن کوشید. که دست یابی به این مهم تنها از طریق شناسایی کامل عوامل تحکیم بنیان خانواده امکان پذیر است. در این مقاله با روش تحلیلی – توصیفی و با ابزار فیش­برداری عنصرهای اصلی زندگی­ ساز در فرهنگ رضوی مطالعه می­شود. که این عنصرها شامل عناصر گزینشی، تربیتی، معنوی، اخلاقی، رفتاری و معیشتی است.

کلیدواژه: عنصرها، زندگی ساز، خانواده، فرهنگ رضوی.

………………………………………………………………….

*طلبه مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود.

سيرة تربيتی حضرت فاطمه(سلام الله علیها) در خانواده وتعالی فرهنگ

احمد نظری*،مهری حاجی قاسمی**

چکیده

تربیت، بدون آگاهی بخشی و آموزش غیر ممکن است و اگر ممکن باشد، نمی توان آن را تربیت نامید. معصومان (علیه السلام) سوره های کاملی برای بشریت هستند که انسان ها می توانند با اقتدا به ایشان و پیروی از روش آنان، دنیا و آخرت خویش را تأمین کنند. شیوه های تربیتی، و اصول و فنون و آدابی که آنها به کار می برند، به گونه ای است که بیشترین تاثیر را در مخاطب می گذارد؛ زیرا برخاسته از شناخت حقیقی انسان و روابط انسانی است.

الگوها سازنده ­اند و افراد را آگاهانه به سوی خود می کشانند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت طاهرینش (علیه السلام) مظهر کامل اسلام برای پیروان حقیقت هستند، در این رهگذر، فاطمه(س) برترین الگوست؛ زیرا ائمه (علیه السلام) همه در روش و سلوک خود به آن بانو تاسی می کردند و او را سرمشق خود قرار می دادند.

از این روی، در این مقاله برآنیم تا رفتار حضرت زهرا (سلام الله علیها) را در عرصه های گوناگون زندگی -بررسی کنیم؛ زیرا فاطمه زهرا(سلام الله علیها) تنها زن معصوم در امت اسلامی است که نقش رهبری دارد و به عنوان حجت و اسوه برای مردم معرفی شده است و اطاعتش نیزواجب می باشد. بنابراین باید ابعاد فکری و زندگی ایشان کاملاً شناخته شود و پیروان ایشان نیز بدانند که زنان نمونه – در مسائل تربیتی و پرورش فرزندان -ونقش خانوادگی آن حضرت در تعالی فرهنگی از چه شیوه هایی استفاده کنند.

هدف کلی این تحقیق بررسی سیره تربیتی حضرت زهرا (سلام الله علیها) در خانواده  وتعالی فرهنگی می باشد. نوع تحقیق حاضر بنیادی، روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات روش کتابخانه ای و روش تجزیه و تحلیل داده ها کیفی است.

کلید واژگان: سیره تربیتی، حضرت زهرا (سلام الله علیها)،خانواده، تعالی فرهنگی

————————————————————-

*استاد راهنما، دکترای رشته تفسیر و علوم قرآن.

**طلبه سطح 3، مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق(علیه اللسلام) شهرستان شاهرود.

فلسفه ی حرمت رشوه در فقه اسلامی

انسیه گلپایگانی*زینب رستمی**محبوبه بختیاری***

چکیده

یکی از بلاهای بزرگی که از قدیم ترین زمان ها دامنگیر بشر شده و امروز با شدت بیشتر ، ادامه دارد ، بلای رشوه خواری است که یکی از بزرگترین موانع اجرای عدالت اجتماعی است و مهمترین موانع رشد و سعادت جامعه و تعالی و ترقی به سوی هدف اصلی خلقت عدم رعایت حقوق دیگران و پایمال کردن آن و تجاوز و خیانت به قانون و روابط اجتماعی انسان است که حرام خواری و رشوه از مصادیق بارز آن به شمار می آید.

کلید واژه: رشوه ، فقه ، فلسفه  ، حرمت ، ارتشاء

مقدمه

«یا ایها الذین آمنوا لاتاکلوا اموالکم بیکنم بالباطل و تدلوا بها الی الحکام لتاکلوافریقا من اموال الناس[1]»

ای کسانی که ایمان آورده اید اموالتان را بین خودتان به باطل نخورید با این حالتان با حکام و یا قضات ستمگر ارتباط پیدا نکنید .

خداوند متعال تمام راههای رشد و سعادت انسان را مشخص کرده و او را از طریق قرآن و فرستادن پیامبران با این راهها آشنا کرده است یکی از مهمترین موانع رشد و سعادت انسان و تعالی و ترقی او به سوی هدف اصلی خلقت عدم رعایت حقوق دیگران و پایمال کردن آن و تجاوز و خیانت به قانون و روابط اجتماعی انسان است و حرام خواری و رشوه از مصادیق بارز آن به شمار می رود.

مفسران قرآن از چند آیه ی شریفه برای اثبات حرمت رشوه استفاده نموده اند از جمله ی آن آیات آیه ی 188 سوره ی بقره است در این آیه شریفه اشاره به یک اصل کسی و مهم اسلامی می کند که در تمام مسائل اقتصادی حاکم است و به یک معنا می شود تمام ابواب فقه اسلامی در بخش اقتصاد را زیر پوشش قرارداد.

درحرمت رشوه فی الجمله اختلافی وجود ندارد بلکه به گفته ی مرحوم ایراوانی اصلا حرمت رشوه از ضروریات اسلام است اگر از حد ضرورت هم پایین آمدیم می گوییم حرمت رشوه بین امت اسلامی عوام و خواص عالم و جاهل اجمالی است .

در این تحقیق به معنا و مفهوم رشوه از دیدگاه برخی علما ادله ی حرمت رشوه و آثار و پیامدهای رشوه خواری پرداخته شده است .

———————————————————-

*انسیه گلپایگانی،مسئول نویسنده، معاون پژوهش مؤسسه امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود.

****طلبه سطح3 مؤسسه امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

***طلبه سطح3 مؤسسه امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

[1] بقره2 آیه188

نقش زکات در فقر زدایی نظام اقتصادی

مریم جبله*،زهرا سعدی**، انسیه گلپایگانی***

چکیده

زکات در لغت به معنای « زیاده، نمو و تطهیر» است. و در اصطلاح شرع، عبارت است از حقی است که در فرض نصاب ویژه ای در برخی از اموال واجب می گردد.قرآن کریم  توصیه به زکات را جوهره ی دستورات خود قرار داده و آن را عبادتی مالی معرفی نموده است.

بدیهی است اگر منابع مالی حاصل از زکات به طور مستقیم وارد بودجه ی عمومی دولت شوند مانند یک اهرم نیرومند در سیاستگذاری ها مالی و چالش های حکومتی عمل می کند. از یک طرف با تعدیل ثروت دست افراد قوی، متکبر، پرکار و… را در مالکیت باز می کند. و از سوی دیگر مانع اسراف اغنیاء می گردد، با فراهم کردن زمینه اشتغال از بروز انواع فسادها جلوگیری می کند. و چرخه ی اقتصاد را در جامعه به حرکت در می آورد، دین بدهکاران را پرداخت می کند. و در راه ماندگان را به وطنشان بر می گرداند. و با جلوگیری از احتکار بزرگ ترین عامل فقر در جامعه را از بین می برد.

مقدمه

در بینش اقتصادی اسلام، مال و ثروت ،ودیعه ای الهی است که از خداوند متعال در اختیار خلیفه ی خود، انسان قرار داده است. با چنین رویکردی انسان باید از مواهب طبیعی برای کمال و سعدات خود و جامعه بهره گیرد. این نظام که از وحی الهی سرچشمه گرفته است بر اساس قوانین الزامی و ملاک های اخلاقی و با ایجاد زمینه های تولید فراوان، توزیع عادلانه و حفظ کرامت آدمی، آسایش و سعادت زندگی او را فراهم می آورد. در حقیقت انفاقی مانند زکات به منظور رفع نیازهای اقتصادی فردی و برقراری عدالت اجتماعی در جامعه وضع شده است.

در ابتدا و در ظاهر به نظر می رسد که زکات از اموال می کاهد زیرا لازم است فرد غنی بخشی از اموال خود را برای رضای خدا در اختیار فقرا قرار دهد اما احادیث و روایات نقل شده از اهل بیت (علیهم السلام) و پیامبر گرامی اسلام (صلی اللّه علیه وآله و سلم) درست برعکس ظن و گمان ما،نه تنها آن را موجب نقصان اموال در این دنیا نمی دانند، بلکه آن را موجب حفظ و رشد اموال و رزق در همین دنیا می دانند.

مبحث زکات و آثار اقتصادی آن از مباحث دامنه دار مهم درآمد عمومی است به همین دلیل سعی شده است در این تحقیق تنها به نقش زکات در از بین بردن فقر که مهم ترین علت تشریع زکات است پرداخته شود. اسلام به وسیله ی زکات ، جامعه را از خطرها و شورش هایی که به سبب فقر و گرسنگی به وجود می آید، حفظ می کند؛ شورش هایی که فقیران را به مطالبه در مشارکت مساویانه در اموال ثروتمندان می کشاند و این امر سبب بی نظمی و بی بند و باری در جامعه گردیده، عوامل فساد را تقویت می کند و اسباب از بین رفتن اموال و خرابی ها را فراهم می سازد. این آشوب ها به وسیله ی زکات خاموش می شود.

تحقیق حاضر شامل دو بخش می باشد که بخش اول آن شامل دو فصل است. فصل اول کلیات و فصل دوم مفهوم شناسی است و بخش دوم آن نیز دو فصل دارد که فصل اول آن اهمیت زکات در قرآن و پرداخت آن است و فصل دوم آن رابطه زکات با فقر زدایی نظام اقتصادی بیان شده است.

—————————————————

*انسیه گلپایگانی،مسئول نویسنده، معاون پژوهش مؤسسه امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود.

**طلبه سطح3 مؤسسه امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

***طلبه سطح3 مؤسسه امام جعفر صادق(علیه السلام) شهرستان شاهرود، رشته فقه و اصول.

تاریخ دریافت مقاله 1393.

علاقه مندان به مطالعه این تحقیق می توانند به واحد پژوهش مرکز آموزش عالی حوزوی امام جعفر صادق(علیه السلام) مراجعه بفرمایند.

واحد پژوهش مرکز عالی حوزوی امام جعفر صادق (علیه السلام) شهرستان شاهرود روز سه شنبه 1395/12/17 همایش با عنوان «انقلابیگری» را توسط کارشناس محترم جناب آقای دکتر عباسی برگزار کرد.

در ابتدای این جلسه پاور پوینتی که توسط واحد پژوهش تهیه شده بود برای حضار به نمایش گذاشته شد .

سپس خانم گلپایگانی (معاونت پژوهش مرکز عالی حوزوی امام جعفر صادق (علیه السلام)) سخنران جلسه «جناب آقای دکتر عباسی» را معرفی نموده و از ایشان خواستند تا سخنان خود را در مورد عنوان جلسه آغاز کنند.

دکتر عباسی پس از صلوات بر محمد و آل محمد سخنان خود را با فرمایشات مقام معظم رهبری در 25 اسفند آغاز نموده سپس برداشت سیاستمداران را از واژه انقلابیگری به سه دسته تقسیم کردند.

ایشان در این زمینه فرمودند:

-یک عده انقلابیگری را مختص سال 1357 می دانند.

- عده ی دیگر آن را جزء شعارهایی از قبیل «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» و … می دانند این افراد معتقدند ما محتاج رابطه با کشورهای استکباری جهان هستیم

- نگاه دیگر نگاه مقام معظم رهبری می باشد.

آقای عباسی در ادامه جلسه این سه مفهوم را تشریح نمودند و با گذری بر واقعه عاشورا و بیعت کوفیان با امام حسین (علیه السلام)  حوادث آن روزگار با وقایع عصر حاضر مقایسه کردند.

دکتر عباسی فرمودند : مردم باید ولایتمدار باشند و حرف مقام معظم رهبری را بر زمین نگذارند . همه ی مردم می دانند وجود رهبر برای جامعه مهم است ولی آیا تنها مهم دانستن می تواند برای  حفظ دین و حکومت کافی باشد؟ مردم کوفه می دانستند امام حسین (علیه السلام) مهم بود به همین خاطر برایش 18000 نامه فرستادند و 18000 نفر با مسلم بن عقیل بیعت نمودند ؛ امّا در آخر شب چه شد ؟ 18000 نفر کنار رفتند و مسلم تنها ماند.

>یا مهم بودن وجود مقام معظم رهبری کافی است؟! نه مهم دانستن کافی نیست بلکه باید مهم بودن را در عمل نشان داد . با تفکر متّکی بر ابزار و بازار غرب و صرف کلاسیک مادی و تکیه بر مظاهر غربی نمی توان رهبر را یاری نمود.

مردم در زمان امام خمینی(رحمةالله علیه) با تکیه بر خدا در طی 4 عملیات ، عراقی ها را تا مرز بیرون بردند .

ایشان برای حفظ اهداف انقلاب پیشنهاد کردند شعارها و سرودهای انقلاب و سخنان رهبر تحلیل شود.

این جلسه با صلواتی بر محمد و آل محمد و پذیرایی از حضار به پایان رسید.

در تاریخ  9/12/ 95 و 10/12/1395 کارگاه آموزش نرم افزار جامع در محل مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق (علیه السلام)  برگزار گردید.

در این جلسات طلاب با نرم افزارهایی از جمله جامع التفاسیر و نور آشنا شدند و با نحوه جستجوی مطلب و انتقال آن به صفحات دیگر و اجزای مختلف نرم افزار آشنا شدند.

امید است  طلاب با بهره گیری  از کلاس های فوق نسبت به پیشبرد اهداف حوزه های علمیه و بالا بردن سطح کیفی مقالات خود بهره برداری لازم را بنمایند .

واحد پژوهش مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق (علیه السلام) شهرستان شاهرود در ایام مبارک فجر، نشست پژوهشی، برگزار نمودند.

سخنران این نشست سرکار خانم شعبانی ،مدیر این مرکز بودند.

در پایان این جلسه از پژوهشگران برتر تقدیر شد.